درصد ساخت زمین: نکات مهم در سرمایه گذاری روی زمین‌های مسکونی

درصد ساخت زمین یکی از موارد مهمی است که هنگام خرید زمین باید به آن توجه داشته باشید. زیرا این موضوع مشخص می‌کند که شما مجاز به ساخت چه مقدار بنا در آن زمین هستید. در نتیجه این موضوع به طور مستقیم روی میزان سودآور بودن خرید یا سرمایه گذاری شما اثر گذار است.

تعیین درصد ساخت زمین (ضریب سطح اشغال مجاز) و صدور دستور نقشه، وظیفه شهرداری‌ها است. اما اینکه چرا شهرداری‌ها درصد ساخت زمین را تعیین می‌کنند، دلایل متعددی دارد. از جمله قوانین و اصول شهرسازی، یکدست بودن ساخت و ساز در سطح شهر و حفظ زیبایی بصری شهرها.

در این مقاله ابتدا به مواردی که در تعیین درصد ساخت زمین موثر هستند اشاره کرده، سپس نکات مهم و موارد خاصی که روی درصد ساخت زمین اثر گذار هستند را توضیح می‌دهیم.

اطلاع از این نکات و توجه به آن‌ها هنگام خرید زمین، می‌تواند راهنمای شما در سرمایه گذاری روی زمین‌های مسکونی باشد و بی‌توجهی به این موارد، می‌تواند باعث پشیمانی از خرید و ضرر و زیان شما شود.

چند درصد از زمین اجازه ساخت دارد و چه عواملی روی آن اثر گذار هستند؟

درصدی از متراژ کل زمین که شهرداری اجازه ساخت بنا در آن را صادر می‌کند، درصد ساخت زمین است. فرض کنید متراژ زمین شما ۱۰۰ متر مربع است. اگر شهرداری به شما اجازه دهد فونداسیون (پی ساختمان) را در کل زمین بنا کنید، در واقع به شما مجوز ۱۰۰ درصد بنا داده است.  اگر شهرداری به شما مجوز ۶۰ درصد بنا بدهد، شما می‌توانید ساخت و ساز را در ۶۰ متر مربع از زمین خود انجام دهید. در حالت اول ضریب سطح اشغال ۱ و در حال دوم ضریب سطح اشغال ۰.۶ است.

محاسبه درصد ساخت زمین

روش محاسبه درصد ساخت زمین بسیار ساده است. فرض کنید درصد ساخت زمین شما از سوی شهرداری، ۶۰ درصد اعلام شده است. در این حالت باید مساحت زمین خود را در عدد ۰/۶ ضرب کنید. به عبارت دیگر، برای محاسبه درصد ساخت زمین، باید عدد اعلام شده از سوی شهرداری را بر ۱۰۰ تقسیم کرده و در مساحت زمین خود ضرب کنید.

عوامل متعددی روی تعیین درصد ساخت زمین موثر است. تعیین این درصد در حالت کلی وابسته به طرح تفصیلی شهر است. به عبارت دیگر شهرداری‌ها در طرح تفصیلی شهر، مشخص می‌کنند که هر خیابان و بلوک، چند درصد مجاز به ساخت و ساز است. البته قوانینی برای درصد ساخت وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

قانون سطح اشغال ۱۰۰ درصد

بر اساس قوانین شهرسازی، اگر مساحت ساختمان ۱۰۰ متر مربع باشد و سند شش دانگ هم داشته باشد، این امکان وجود دارد که تا ارتفاع ۱۰ متر و نیم، ۱۰۰ درصد مساحت ملک ساخته شود. در واقع این قانون حداکثر ارتفاع ساختمان مسکونی که از سطح اشغال ۱۰۰ درصد استفاده می‌کند را محدود کرده ست. به این مسئله، قانون سطح اشغال ۱۰۰ درصد گفته می‌شود.

قانون ۷۰ درصد ساخت

اگر بخواهید تعداد طبقات بیشتری بسازید، شهرداری اجازه ساخت ۱۰۰ درصد بنا را به شما نمی‌دهد. در این حالت بر اساس قوانین داخلی شهرداری، ممکن است قانون ۷۰ درصد ساخت شامل حال شما شود. البته سطح اشغال مجاز برای تراکم‌های بالا، معمولا ۶۰ و در برخی موارد ۷۰ درصد است.

البته در شرایط خاصی، مثل حالتی که ملک پشت قواره‌ای باشد یا شرایطی خاص داشته باشد، قانون ۸۰ درصد ساخت نیز ممکن است شامل حال شما شود و بتوانید ۸۰ درصد از مساحت زمین خود را بسازید.

بنابراین اصل و اساس ضریب سطح اشغال در طرح تفصیلی شهر و با توجه به اصول و قواعد شهرسازی تعیین می‌شود. سایر عواملی که روی تعیین درصد ساخت زمین موثر هستند، به نحوه ساخت و ساز، ملک‌هایی که در همسایگی قرار دارند، تغییراتی که در معبر اتفاق می‌افتد و… بستگی دارد.

بخش مهمی از این قواعد، به دلیل حفظ یکدستی در ساخت و ساز است. به عنوان مثال وقتی یک زمین، شمالی است و همه ساختمان‌ها شمالی ساخته شده‌اند، شما نمی‌توانید جبهه ساخت را جنوبی انتخاب کنید.

در ادامه نکات مهمی در خصوص درصد ساخت عنوان می‌کنیم که توجه به آن‌ها هنگام خرید زمین، می‌تواند از ضرر و زیان شما جلوگیری کند.


بیشتر بخوانید: طرح هادی چیست؟ 


نکات مهم در خصوص درصد ساخت زمین

پس از اینکه در طرح تفصیلی میزان مجاز ساخت و ساز تعیین شد، موضوع پیشروی و عقب نشینی می‌تواند روی درصد ساخت زمین اثر گذار باشد. در ادامه هر یک از این عوامل و نکات مهم مربوط به آن‌ها را شرح می‌دهیم.

۱- ساختمان‌های مجاور و مسئله همباد بودن

همانطور که گفتیم یکدست بودن ساخت و ساز یکی از اصول شهرسازی است. بنابراین نمی‌توان پذیرفت که در یک کوچه ساختمان‌ها به صورت نامرتب و دندانه‌دار (یکی عقب و یکی جلو) ساخته شوند. در نتیجه میزان پیشروی ساختمان شما باید با ساختمان‌های مجاور یکسان باشد. در اصطلاح به این موضوع قانون همباد سازی ساختمان گفته می‌شود.

قانون پیشروی ساختمان همسایه

میزان پیشروی شما در ساخت و ساز، وابسته به ملک‌های مجاور است. البته توجه داشته باشید که میزان این پیشروی در سمت حیاط و خیابان، به ترتیب زیر است:

  • پیشروی از سمت حیاط از طبقه اول (روی پیلوت) مجاز است.
  • پیشروی از سمت کوچه یا خیابان از طبقه دوم مجاز است.

نکته مهم در موضوع همباد بودن زمانی پیش می‌آید که زمین شما قناس باشد. در این حالت قناسی زمین شما عاملی است که درصد ساخت زمین را تعیین می‌کند. برای درک این موضوع به عکس زیر توجه کنید.

تاثیر لزوم رعایت هم‌باد بودن روی درصد ساخت زمین
نوع قناسی زمین می‌تواند روی میزان متراژ مفید برای ساخت و ساز اثر گذار باشد.

همانطور در عکس بالا مشاهده می‌کنید، قطعه زمین‌های ۲، ۳ و ۴ که مستطیلی هستند، مجوز ساخت ۶۰ درصد بنا دارند. قطعه زمین‌های ۱ و ۵ که قناس هستند با توجه به لزوم رعایت همباد بودن، نمی‌توانند از زمین‌های مجاور خود بیش‌تر پیشروی کنند.

همین مسئله باعث می‌شود به خاطر نوعی قناسی، زمین شماره ۱ درصدی مازاد بر ۶۰ درصد امکان ساخت داشته باشد و زمین شماره ۵ نیز به خاطر نوع قناسی، در عمل کمتر از ۶۰ درصد امکان ساخت دارد.

بنابراین در زمان خرید، صرفا به درصد ساختی که شهرداری به شما اعلام می‌کند اکتفا نکنید. بلکه به مسئله همباد بودن و قناسی زمین نیز توجه کنید تا بتوانید درصد ساخت حقیقی زمین را محاسبه کنید.

متاسفانه بسیار شاهد آن بوده‌ایم که خریدار صرفا با توجه به درصد ساختی که شهرداری اعلام کرده اقدام به خرید نموده اما در نهایت متوجه شده ملک مورد نظر ارزش سرمایه گذاری نداشته است.

دوره جامع آموزش سرمایه گذاری در املاک و مستغلات که توسط مهندس علیرضا عمویی تهیه شده است، با پوشش دادن انواع موارد نیاز برای سرمایه گذاری مثل فنون مذاکره، ملک شناسی، تشخیص قیمت و… شما را در تبدیل شدن به یک تاجر املاک کمک می‌کند.

۲- موضوع پیشروی در صورت کلنگی بودن، ساخته نشدن یا عدم پیشروی زمین‌های مجاور

در بخش قبل گفتیم اگر خواستید در ساخت و ساز پیشروی کنید، می‌توانید به اندازه ملک‌های مجاور پیشروی کنید. حالا سوالی که پیش می‌آید این است که اگر در زمین مجاور ساخت و سازی صورت نگرفته بود، ملک‌های مجاور کلنگی بوده یا پیشروی نکرده بودند تکلیف چیست؟

قانون رضایت همسایه در ساخت و ساز

قانون رضایت همسایه در ساخت و ساز می‌گوید، اگر ملک مجاور پیشروی نکرده باشد، کلنگی باشد یا زمینی باشد که در آن ساخت و ساز انجام نشده است، برای پیشروی باید از همسایه خود رضایت بگیرید. در این حالت می‌توانید در ساخت و ساز پیشروی داشته باشید و پس از آن، ملک شما معیار ساخت و ساز و میزان پیشروی است.

به عبارت دیگر رضایت همسایه‌ها برای پیشروی ملک شما، در آینده به نفع خود آن‌هاست و باعث سود بیش‌تر در ساخت و ساز مجدد آن‌ها می‌شود. بنابراین در این شرایط برای جلب رضایت همسایه‌ها، این موضوع را به آن‌ها توضیح بدهید.

راه حل پیشروی در ساخت و ساز، وقتی یکی از همسایه‌ها رضایت ندارد
وقتی همسایه سمت راست برای پیشروی رضایت دارد اما سمت چپ رضایت ندارد.

در صورتی که یکی از همسایه‌ها برای پیشروی رضایت داد و همسایه دیگر مخالفت کرد، راه حل این است که مطابق شکل بالا پیشروی را تا یک نقطه ادامه داده و سپس ادامه آن را همباد ملک مجاور (که رضایت نداده) خاتمه دهید. برای این کار می‌توانید مثل حالت الف یا ب عمل کنید.

رضایت محضری پیشروی همسایه

برای اینکه درباره رضایت همسایه خاطر جمع باشید، می‌توانید برای پیشروی نسبت به ملک مجاور از همسایه رضایت محضری دریافت کنید. فقط به این نکته توجه داشته باشید که تا زمانی که ساخت، عملیاتی نشده باشد، همسایه می‌تواند از رضایت خود منصرف شده و با نوشتن نامه به شهرداری، مانع کار شما شود. در این حالت باید مطابق توضیحات بالا، ساخت ملک را تا یک نقطه ادامه داده و سپس ادامه آن را همباد ملک مجاور بسازید.

به طور کل بحث رضایت همسایه در کمیسیون ماده ۱۰۰ که به تخلفات ساختمانی می‌پردازد بسیار مهم است. اهمیت رضایت همسایه از دید کمیسیون ماده ۱۰۰ در حدی است که می‌تواند مانع صدور حکم تخریب شود. رضایت همسایه برای ساخت 70 درصد نیز از جمله همین موارد است. رضایت همسایه برای اضافه طبقه نیز از جمله این موارد است. زیرا طبقه اضافه، از مواردی است که روی آسایش همسایه اثر گذار است. بنابراین برای عدم تخریب ملک به واسطه کمیسیون ماده ۱۰۰، باید در این زمینه هم رضایت همسایه را جلب کنید.

پیشروی در حیاط نیز نیازمند رضایت همسایه است. مثلا اگر همسایه، ارتفاع بین دیوار دو ساختمان را افزایش دهد، از آن جایی که این اقدام می‌تواند چشم‌انداز واحدها را مختل کند، کاری غیر مجاز است. برای انجام چنین اقداماتی نیز باید از همسایه رضایت گرفت.

۳- درصد ساخت بنا در صورت عقب نشینی چطور محاسبه می‌شود؟

به دلایل مختلف ممکن است شهرداری اعلام کند که عرض گذر باید افزایش یابد. در این شرایط تمام ملک‌های موجود در آن گذر، در صورتی که بخواهند ساخت و ساز مجدد داشته باشند، باید عقب نشینی کنند. البته امکان اعتراض به عقب نشینی ملک وجود دارد. هر چند در بعضی محاکم، احتمال دارد به دعوای اعتراض به عقب نشینی ملک رسیدگی نشود، اما در اغلب موارد، این دعوا قابل رسیدگی است. 

به هر ترتیب، اگر نظر شهرداری در خصوص عقب نشینی ملک اجرایی شود، این سوال مطرح می‌شود که درصد ساخت زمین پس از عقب نشینی چطور محاسبه می‌شود؟ آیا درصد ساخت بنا با توجه به متراژ جدید زمین حساب می‌شود؟

محاسبه عقب نشینی ملک

برای محاسبه عقب نشینی ملک، با فرض اینکه درصد ساخت شما پیش از عقب نشینی ۶۰ درصد بوده، حالا پس از عقب نشینی می‌توانید ۶۰ ‌درصد را بر اساس متراژ قدیمی زمین خود بسازید. این موضوع را با توجه به تصویر زیر توضیح می‌دهیم.

عقب نشینی و موضوع درصد ساخت و ساز
وقتی زمین عقب نشینی دارد، شما می‌تواند معادل متراژ پیش از عقب نشینی ساخت و ساز کنید.

فرض کنید ابعاد زمین شما ۲۰ متر در ۱۵ متر است. یعنی زمین شما ۳۰۰ متر مربع مساحت دارد. پیش از عقب نشینی شما می‌توانستید در ۱۸۰ متر از این زمین ساخت و ساز کنید. حالا تصور کنید شهرداری اعلام کرده باید ۲ متر عقب نشینی کنید.

در نتیجه ابعاد زمین شما به ۲۰ متر در ۱۳ متر تغییر کرده و مساحت زمین معادل ۲۶۰ متر مربع است. در این حالت شما همچنان می‌توانید در ۱۸۰ متر مربع از زمین خود ساخت و ساز کنید. در عمل در این حالت، در ۶۹ درصد زمین خود ساخت و ساز می‌کنید.


بیشتر بخوانید: قیمت اوراق بانک مسکن


به عبارت دیگر، افزایش عرض گذر و عقب نشینی باعث نمی‌شود زیربنای مفید و قابل ساخت و ساز ملک شما از بین برود. بلکه این موضوع صرفا باعث کاهش قدرالسهم زمین آپارتمان‌هایی است که در این زمین ساخته می‌شوند.

درصد ساخت زمین تجاری

حداقل متراژ زمین برای ساخت تجاری در شهر باید بیش از ۵۰ متری مربع باشد. درصد ساخت برای چنین زمین‌هایی در شهر ۴۰۰ درصد کل زمین است. به عبارت دیگر در چنین شرایطی می‌توانید ۴ برابر مساحت زمین را بسازید.

بی‌دقتی به نکات مهم در خرید زمین می‌تواند سرمایه گذاری شما را به یک شکست یا یک پیروزی تبدیل کند. همیشه پیش از اقدام به سرمایه گذاری در بازار مسکن، تمام جوانب را سنجیده، سپس با خیالی آسوده سرمایه گذاری کنید.

سوالات خود در خصوص درصد ساخت زمین را در انتهای این مقاله در بخش نظرات مطرح کنید.

سوالات متداول

برای سرمایه گذاری در املاک چه نکاتی را باید بدانیم؟

برای سرمایه گذاری در املاک باید با مواردی مثل کارشناسی ملک، کارشناسی قیمت، مبایعه نامه، قدر السهم و… آشنا باشید. تمامی این موارد در دوره آموزش سرمایه گذاری در املاک مهندس عمویی پوشش داده شده اند.

چند درصد زمین قابل ساخت است؟

به طور کلی این مورد بستگی به این دارد که شهرداری به شما اجازه ساخت و ساز در چند درصد بنا را بدهد. ممکن است در یک بنای 100 متر مربعی شهرداری مجوز 70 درصد بنا را بدهد.

 

https://alirezaamooei.com/?p=735