چندین سال است که کد رهگیری با اهداف مختلفی وارد معاملات ملکی شده و سوالات مختلفی پیرامون آن برای مردم و مشاورین املاک ایجاد شده است. در این مقاله تلاش میکنیم مهمترین سوالات پیرامون کد رهگیری املاک را برای شما توضیح دهیم.
مطالبی که در این نوشته میخوانید به شرح زیر است:
- کد رهگیری ملک چیست و چه کاربردی دارد؟
- برای دریافت کد رهگیری ملک به چه مدارکی نیاز داریم؟
- دریافت کد رهگیری ملک چه مراحلی دارد؟
- آشنایی با سامانه ثبت و دریافت کد رهگیری املاک
- نحوه تشخیص جعلی بودن کد رهگیری املاک چگونه است؟
- آموزش نحوه استعلام کد رهگیری املاک
- آیا گرفتن کد رهگیری املاک اجباری است؟
- هزینه دریافت کد رهگیری املاک چقدر است؟
کد رهگیری ملک چیست و چه کاربردی دارد؟
در سالهای دورتر و قبل از آن که کد رهگیری وارد معاملات ملکی شود، قرارداد خرید و فروش یا رهن و اجاره در بنگاههای املاک به صورت دستی نوشته میشد. در واقع تا پیش از تنظیم سند رسمی ملک در دفاتر اسناد رسمی، تنها سند قابل استناد در مراجع قانونی همین مبایعه نامه یا اجاره نامههایی بود که به صورت دستی نوشته میشدند.
در سال ۱۳۸۷ سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور به منظور ثبت معاملات ملکی و صدور کد رهگیری، به صورت آزمایشی در منطقه شمیرانات تهران به بهرهبرداری رسید و سپس به مرور در کل کشور از آن استفاده شد.
این سامانه اهداف مختلفی را دنبال میکرد. پس از سالهایی که از فعالیت آن میگذرد، میتوان گفت در خصوص برخی اهداف موفق بوده، برای رسیدن به برخی از اهداف ناموفق عمل کرده و برخی دیگر از اهدافش را به طور نسبی محقق کرده است. اهداف و کاربردهای کد رهگیری را میتوان به شرح زیر دستهبندی کرد:
- تامین منافع طرفین قرارداد با افزایش امنیت معاملات ملکی
- ایجاد یک پایگاه داده برای تحلیل آماری بازار املاک
- افزایش درآمدهای مالیاتی دولت
در ادامه در خصوص هر یک از کارکردهای بالا توضیحات مختصری خدمت شما ارائه میکنیم. پیشنهاد میکنیم حتما این بخش از این مقاله که در گروه املاک و سرمایه گذاری مهندس علیرضا عمویی نوشته شده است را مطالعه فرمایید تا به خوبی متوجه شوید دریافت یا عدم دریافت کد رهگیری املاک چه نتایجی برای شما به همراه دارد.
افزایش امنیت معاملات ملکی با کد رهگیری
دستی نوشته شدن قراردادهای ملکی، مشکلاتی را برای طرفین این قراردادها ایجاد میکرد. از جمله مهمترین مشکلات قراردادهای دستی که کد رهگیری برای حل آنها بوجود آمد، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم امکان استناد به قرارد در دادگاه، در صورت از بین رفتن آن
- امکان دستکاری در قرارداد
- فروش یک ملک به چند نفر
شرایطی را فرض کنید که مثلا موجر و مستاجر دچار اختلاف شدهاند. مستاجر به هر دلیلی برای مراجعه به دادگاه و اثبات ادعای خود قراردادی در دست ندارد. اگر در این حالت موجر و مشاور املاک تبانی کنند، ممکن است مستاجر با مشکل جدی مواجه شده و نتواند حق خود را بدست آورد. حتی اگر مشاور املاک قرارداد را به یکی از طرفین معامله تحویل ندهد، در صورت تبانی با طرف دیگر، امکان دستکاری در آن وجود دارد.
از جمله مشکلات دیگر که در معاملات ملکی وجود دارد، فروش یک ملک به چند نفر است. در گذشته از یک سو قرارداد فروش ملک به صورت دستی نوشته میشد و تا پیش از تنظیم سند در جایی ثبت نمیشد. از سوی دیگر، به دلایل مختلف که خارج از موضوع این نوشته است، از آنجایی که هر ملک دارای هویت واحد نیست میتوان آن به چندین نفر فروخت.
سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور با هدف رفع این مشکلات ایجاد شد، اما تا امروز نتوانسته مشکل فروش یک ملک به چند نفر را حل کند. اما در خصوص ۲ مشکل دیگر، در صورتی که معاملهای در این سامانه ثبت شود، میتواند از حقوق طرفین قرارداد محافظت کند.
ایجاد پایگاه داده برای تحلیل آماری بازار املاک
بازار املاک نقش پر رنگی در اقتصاد کشور ایفا میکند. همیشه رونق این بازار نوید بخش رونق بسیاری از کسبوکارهای وابسته به این بازار است. بنابراین برای دولت و از دید اقتصاد کلان، دسترسی به اطلاعات آماری این بازار برای تحلیل وضعیت اقتصادی کشور بسیار ضروری است.
یکی از اهداف ایجاد سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور رسیدن به همین اطلاعات آماری است. میدانیم حقیقت این است که تمامی معاملات انجام شده در سطح کشور، خصوصا قراردادهای اجاره، در این سامانه ثبت نمیشوند. اما به واسطه اطلاعاتی که در این سامانه ثبت میشود، امکان تحلیل بازار امکان، بیش از پیش برای ما فراهم شده است. به عنوان نمونه، به کمک اطلاعاتی که توسط بانک مرکزی به واسطه این سامانه منتشر میشود، میتوان در خصوص دوران رکود و رونق بازار مسکن به تحلیل رسید.
مطالعه کنید: «رکود تورمی چیست و تا کی ادامه دارد؟»
افزایش درآمدهای مالیاتی دولت
دریافت مالیات یکی از راههای مهم درآمدزایی دولتها به حساب میآید. بازار مسکن هم بخش بزرگی از اقتصاد کشور را شامل شده و تراکنشهای سنگینی در این بازار اتفاق میافتد. بنابراین طبیعی است که دولت به دنبال راهکاری باشد تا درآمدهای مالیاتی خود را از این بخش از اقتصاد کشور بدست آورد.
همین مسئله باعث شده سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور برای صدور کد رهگیری معاملات ملکی راهاندازی شود. در این سامانه، همانطور که گفتیم تلاش شده از یک سو امنیت معاملات افزایش یابد و از سوی دیگر با سعی در اجباری کردن دریافت کد رهگیری، منافع دولت در خصوص دریافت مالیات از معاملات ملکی تامین شود.
حالا که با کارکردهای کد رهگیری املاک آشنا شدهاید، در خصوص مدارک و مراحل دریافت کد رهگیری توضیحاتی ارائه میکنیم.
مراحل دریافت کد رهگیری ملک
برای دریافت کد رهگیری باید مراحل زیر را طی کنید:
- انجام کلیه توافقات با طرف دیگر قرارداد
- مکتوب کردن توافقات انجام شده در قرارداد
- مراجعه به سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور (توسط مشاور املاک) جهت ثبت قرارداد و دریافت کد رهگیری
در واقع برای دریافت کد رهگیری املاک، باید همان قراردادی را که به صورت دستی در دفتر املاک تکمیل شده و امضا میکنید، در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور ثبت کنید. البته حین ثبت قرارداد، اطلاعات بیشتری در خصوص ملک مورد معامله از شما دریافت میشود. پس از تکمیل این اطلاعات، کد رهگیری در همان لحظه برای شما صادر شده و نیازی نیست برای دریافت آن زمان بیشتری را منتظر بمانید.
توجه داشته باشید که به ۲ طریق میتوانید به کد رهگیری دسترسی داشته باشید:
- مشاهده برگه چهارم از مبایعه نامهای که از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور پرینت گرفته شده است.
- از طریق پیامک.
برای دریافت کد رهگیری املاک میتوانید سمت چپ برگه چهارم مبایعه نامهای که توسط این سامانه در اختیار شما قرار میگیرد را مشاهده کنید. به همین ترتیب، پس از ثبت قرارداد در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، خریدار و فروشنده از طریق پیامک، از کد رهگیری معامله خود مطلع میشوند. فراموش نکنید که کد رهگیری شما ۱۳ رقمی است.
البته برای اینکه کد رهگیری برای شما صادر شود، باید مدارکی به همراه داشته باشید. گروه املاک و سرمایه گذاری مهندس علیرضا عمویی، در ادامه به این مدارک اشاره میکند.
مدارک مورد نیاز دریافت کد رهگیری ملک
همانطور که در قسمت پیش توضیح دادیم، مراحل دریافت کد رهگیری چیزی جز تکمیل اطلاعات مبایعه نامه در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور نیست. بنابراین باید حین دریافت کد رهگیری املاک، کلیه مدارک لازم برای نوشتن مبایعه نامه را همراه داشته باشید. این مدارک به شرح زیر هستند:
- اصل مدارک هویتی (هم خریدار و هم فروشنده)
- اصل مدارک مالکیت
- تاییدیه کد پستی ملک
همانطور که گفتیم در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور باید کلیه اطلاعات مبایعه نامه یا اجاره نامه را تکمیل کنید. بنابراین به اصل مدارک هویتی و اصل مدارک مالکیت نیاز دارید. در خصوص تاییدیه کد پستی باید این نکته را بدانید که سامانه مورد بحث، چیزی تحت این عنوان از شما نمیخواهد.
چیزی که باید در سامانه وارد کنید، کد پستی معتبر ملک مورد معامله است. یعنی حتی اگر کد پستی ملک را به خاطر داشته باشید، میتوانید مراحل دریافت کد رهگیری املاک را بدون مشکل طی کنید. اما مسئله این است که نباید کد پستی را اشتباه وارد کنید.
برای جلوگیری از این اتفاق ۲ راه دارید:
- دریافت تاییدیه کد پستی ملک از اداره پست
- دریافت کد پستی معتبر ملک از سایت اداره پست
برای دریافت کد پستی ملک، میتوانید به سایت شرکت ملی پست مراجعه کرده و از روی نقشه، ملک مورد نظر را یافته و کد پستی آن را دریافت کنید.
سامانه ثبت و دریافت کد رهگیری املاک
برای دریافت کد رهگیری از سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور باید به نشانی https://www.iranamlaak.ir مراجعه کنید. در ادامه باید وارد بخش «ورود به سامانه» بشوید. البته توجه داشته باشید که همه افراد نمیتوانند از این سامانه برای دریافت کد رهگیری املاک استفاده کنند.
برای استفاده از این سامانه باید به عنوان مشاور املاک در این سایت ثبت نام کرده باشید و همینطور امضای دیجیتال داشته و آن را فعال کرده باشید. پس اگر قرارداد خرید و فروش ملک یا اجاره نامه را خود شما به صورت دستی نوشتهاید، برای دریافت کد رهگیری برای آن، باز هم باید به مشاور املاک مراجعه کنید.
مطالعه کنید: «نحوه نوشتن اجاره نامه دستی ساده»
باید بدانید کد رهگیری ارائه شده به شما، ممکن است مشکل داشته باشد و اصطلاحا کد رهگیری جعلی به شما تحویل داده شود. در ادامه نحوه تشخیص جعلی بودن کد رهگیری املاک و راه حل پیشگیری از آن را توضیح میدهیم.
نحوه تشخیص جعلی بودن کد رهگیری املاک
در خصوص کد رهگیری ممکن است در ۲ حالت زیر با مشکل مواجه شوید. در بسیاری از اوقات، مردم از هر دو حالت با عنوان کد رهگیری جعلی استفاده میکنند:
- کد رهگیری جعلی
- کد رهگیری اشتباه
منظور از کد رهگیری جعلی این است که این کد وجود خارجی ندارد و کاملا ساختگی است. برای تشخیص جعلی بودن کد رهگیری در این حالت میتوانید استعلام کد رهگیری را دریافت کنید. نحوه دریافت استعلام کد رهگیری را در ادامه توضیح میدهیم.
اما حالت دیگر این است که کد رهگیری اشتباه باشد. برای تشخیص کد رهگیری اشتباه که از آن هم با نام کد رهگیری جعلی یاد میشود، چه کار باید بکنیم؟ برای بدست آوردن پاسخ این سوال، باید بدانید کد رهگیری اشتباه چگونه و به چه دلیلی تولید میشود؟
کد رهگیری ملک بر اساس کد پستی ملک صادر میشود. بنابراین هر گونه اشتباهی در هنگام وارد کردن کد پستی ملک، منجر به دریافت کد رهگیری اشتباه یا همان کد رهگیری جعلی میشود. برای تشخیص کد رهگیری اشتباه نیز میتوانید مانند کد رهگیری جعلی، استعلام آن را دریافت کنید.
اما بهتر است بتوانیم کاری کنیم که به طور کلی با کد رهگیری دچار مشکل نشویم. در ادامه راهکارهای پیشگیری از اشتباه بودن یا جعلی بودن کد رهگیری را توضیح میدهیم.
چطور از دریافت کد رهگیری جعلی پیشگیری کنیم؟
همانطور که گفتیم مبنای صدور کد رهگیری، کد پستی ملک است. بنابراین در قدم اول، پیش از صدور کد رهگیری، اطمینان حاصل کنید که کد پستی ارائه شده متعلق به ملک مورد معامله است. در قدم دوم باید هنگام ورود کد پستی، دقت کنید که همان کد پستی معتبر در سایت وارد شود. در نهایت پس از دریافت کد رهگیری میتوانید برای اطمینان از صحت آن، کد پیگیری صادر شده را استعلام کنید.
گروه املاک و سرمایه گذاری مهندس علیرضا عمویی در ادامه نحوه استعلام کد رهگیری املاک را توضیح میدهد.
نحوه استعلام کد رهگیری املاک
برای استعلام کد رهگیری املاک میتوانید به ۲ روش زیر عمل کنید:
- از طریق سایت سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور
- از طریق پیامک
اگر بخواهید استعلام کد رهگیری را از طریق سایت انجام دهید، به سایت سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور که نشانی آن در قسمتهای قبل ذکر شده است مراجعه کنید. سپس در این سایت وارد بخش «استعلام کد رهگیری» شوید. در ادامه باید کد ملی یکی از طرفین قرارداد و کد رهگیری ملک را داشته باشید. سپس با وارد کردن این کدها در قسمتهای مربوطه، میتوانید صحت و اصالت کد رهگیری را بررسی کنید.
اما اگر بخواهید از طریق پیامک برای انجام این کار اقدام کنید، باید پیامکی حاوی کد رهگیری و کد ملی یکی از طرفین معامله را به شماره ۱۱۰۲۰۳۰۰۱ ارسال کنید. متن این پیامک باید به این صورت باشد: کد ملی#کدرهگیری. به عنوان مثال اگر کد ملی ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰ و کد رهگیری ۷۷۴۶۹۳۱۲۳۴۵۸۳ است، باید پیامی که ارسال میکنید به این صورت باشد: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰#۷۷۴۶۹۳۱۲۳۴۵۸۳
بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری در طلا بهتر است یا ملک؟
آیا گرفتن کد رهگیری املاک اجباری است؟
داستان اجباری بودن گرفتن کد رهگیری املاک مسیری طولانی را طی کرده است. کد رهگیری در سال ۱۳۸۷ به تصویب دولت رسید. سپس در سال ۱۳۹۳ از سوی دیوان عدالت اداری باطل شد و الزام ثبت معاملات در این سامانه از بین رفت. دوباره در سال ۱۳۹۹ بحث الزامی بودن آن رونق گرفت. اینبار به خاطر همهگیری کرونا، ستاد ملی کرونا دوباره کد رهگیری را مصوب و اجباری اعلام کرد.
پس اعلام اجباری بودن دریافت کد رهگیری املاک از سوی ستاد کرونا، مجلس نیز دست به کار شد و تلاش کرد تا آن را تبدیل به قانون کند. در نهایت این تلاش منجر به این شد که در تاریخ ۱۷ فروردین سال ۱۴۰۰ مصوبهای ذیل طرح جهش تولید و تامین مسکن به تصویب رسید که اعتبار بیشتری به کد رهگیری میداد.
بر اساس این مصوبه کلیه معاملات ملکی، از خرید و فروش و رهن و اجاره گرفته تا پیش خرید و پیش فروش، باید در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور ثبت شده و برای آنها کد رهگیری دریافت شود. اما با وجود تمام این الزامات، همچنان جایی از کار میلنگد. یعنی علیرغم تمام این قوانین، همچنان میبینیم که بسیاری از مردم از دریافت کد رهگیری فراری هستند.
چرا تلاش برای الزام به دریافت کد رهگیری چندان موفق نبوده است؟
در هر جامعهای برای اجرای قوانین علاوه بر مصوبات و قوانین، نیازمند ضمانت اجرایی و امکان نظارت بر حسن اجرای قانون هستیم. هر چند در خصوص الزام به دریافت کد رهگیری قوانین لازم از سوی دستگاههای مربوطه ابلاغ شدهاند، اما کار در بخش ضمانت اجرایی و امکان نظارت همچنان میلنگد.
به عنوان مثال معاون وزیر راه و شهرسازی در گفتوگو با خبرگزاری ایسنا به این نکته اشاره کرده است که: «ممکن است اسنادی مثل قولنامههای سه برگی هم در محاکم قضایی قابل طرح باشد اما کد رهگیری برای همه معاملات لازم است که اگر نباشد معامله دچار خدشه خواهد بود.»
علاوه بر این حتی بر اساس ماده ۲۸ از قانون نظام امور صنفی، مشاورین املاک موظف به دریافت کد رهگیری برای کلیه معاملات هستند. در صورتی که مشاور املاکی بر خلاف این رویه عمل کند، با وی به صورت قانونی برخورد خواهد شد. اما سوال این است که چه نظارتی بر انجام این کار امکان پذیر است؟
در واقع اگر به ضمانت اجرایی در خصوص الزام به دریافت کد رهگیری فکر میکنیم، باید ۲ اتفاق در این زمینه بیافتد:
- عدم تنظیم سند در دفاتر اسناد رسمی برای قراردادهایی که فاقد کد رهگیری هستند.
- عدم امکان طرح شکایت در محاکم کشور برای قراردادهایی که فاقد کد رهگیری هستند.
البته قطعا از نظر حقوقی و فقهی موانعی برای اجرایی شدن این امور وجود دارد. اما به هر حال، نبود این ضمانتهای اجرایی باعث شده که در کف بازار شاهد آن باشیم که بسیاری از خریداران و فروشندگان و موجرین، به خاطر فرار از ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، تمایلی به دریافت کد رهگیری نداشته باشند.
حالا که به ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده اشاره کردیم، شاید بپرسید برای دریافت کد رهگیری املاک باید چه هزینههایی را پرداخت کنید. در ادامه این مطلب را توضیح میدهیم.
هزینه دریافت کد رهگیری املاک
احتمالا اگر از اکثر افراد آگاه در این زمینه سوال کنید که هزینه دریافت کد رهگیری املاک چقدر است؟ به شما پاسخ میدهند، مشاور املاک برای دریافت کد رهگیری نباید هزینهای از خریدار و فروشنده یا موجر و مستاجر دریافت کند. این حرف کاملا درست است. اما کامل نیست.
حقیقت این است که دریافت کد رهگیری، همانطور که پیشتر اشاره کردیم، برای شما هزینهای را به همراه خواهد داشت. در واقع با ثبت معامله شما در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، مشاور املاک باید ۹ درصد از درآمد خود از این معامله را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان مالیاتی کشور پرداخت کند.
بنابراین اگر شما خواهان دریافت کد رهگیری باشید، باید علاوه بر کمیسیون املاکی که پرداخت میکنید، معادل ۹ درصد از کمیسیون قانونی معامله مورد نظر را به مشاور املاک پرداخت کنید. پیشنهاد میکنیم برای شفاف شدن میزان کمیسیون املاک، مقاله «نحوه محاسبه کمیسیون املاک و بررسی کمیسیون قانونی و غیر قانونی» را مطالعه کنید.
شاید بپرسید آیا پرداخت این مبلغ اضافه منطقی است؟ یا بهتر است از خیر دریافت کد رهگیری بگذریم؟ ما در مجموعه املاک و سرمایه گذاری مهندس علیرضا عمویی به خوبی میدانیم که ضرر اصلی و هنگفت در معاملات ملکی، همیشه از جانب مسائل حقوقی وارد میشود. بنابراین پرداخت مبلغی بیشتر (جهت دریافت کد رهگیری) برای جلوگیری از احتمال بروز مشکلات حقوقی، قطعا منطقی است.
بیشتر بخوانید: روش های فایل یابی املاک
نکات مهم در هنگام گرفتن کد رهگیری املاک
در بخش پایانی از این نوشته، نکات مهم در هنگام گرفتن کد رهگیری املاک را به صورت مفید و مختصر مرور میکنیم. هنگام گرفتن کد رهگیری و بعد از آن باید به موارد زیر توجه کنید:
- کد پستی باید معتبر باشد. اعتبار کد پستی صرفا با مراجعه حضوری به اداره پست یا استفاده از سایت اداره پست قابل تایید است. به هیچ وجه به ادعای مالک یا هر فرد دیگری در خصوص صحت کد پستی توجه نکنید.
- وارد کردن کد پستی معتبر در سایت کد رهگیری به صورت صحیح و کامل.
- استعلام کد رهگیری دریافت شده. پس از دریافت کد رهگیری، برای اطمینان از جعلی نبودن کد رهگیری یا اشتباه نبودن آن، میتوانید کد رهگیری را استعلام کنید.
- عدم پرداخت هزینه اضافه بابت دریافت کد رهگیری. مشاور املاک برای دریافت کد رهگیری هزینهی بسیار کمی را میپردازد، اما به هیچ وجه از نظر قانونی حق ندارد هزینهی اضافهای را از مشتری مطالبه کند.
- اضافه شدن ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده به کمیسیون املاک. این ۹ درصد از کمیسیون قانونی محاسبه میشود؛ نه کمیسیونی که با مشاور املاک توافق کردهاید. دقت کنید تا مبلغ اضافهای پرداخت نکنید.
این آموزش بخشی از دوره آموزش سرمایه گذاری در املاک مهندس علیرضا عمویی است. البته قطعا در این دوره این مطلب با مثالها و توضیح شرایط مختلف و متنوع، بسیار عمیقتر آموزش داده شده است.
گروه املاک و سرمایه گذاری مهندس علیرضا عمویی در این مقاله تلاش کرد تا کلیه نکات مهم در خصوص دریافت کد رهگیری را خدمت شما ارائه کند. اگر همچنان سوالی در این خصوص دارید، میتوانید سوال خود را در انتهای همین مقاله در بخش نظرات برای ما ارسال کنید. در اسرع وقت به سوال شما پاسخ میدهیم.
من یه واحد آپارتمان خریدم که سال 80 طبق این قرارداد به خانم و اقایی ( زن وشوهر) واگذار شده.واگذاری توسط شرکت تعاونی بوده .اسم خانم و آقا در برگه واگذاری تعاونی هست.
این واحد یکبار در سال 88 به شخص دیگری فروخته شده بصورت قولنامه …ولی در قولنامه مذکور هیچ اسمی از خانم برده نشده.
همینطور در سال 97 هم که باز به شخص دیگری فروخته شده اسمی از ایشون برده نشده.
سوال من اینه که اون خانم میتونه بعد ها ادعای مالکیت یا سهمی داشته باشه راجع به این ملک؟
با سلام و احترام جناب زارعی
پیش از نوشتن قرارداد باید وضعیت مالکیت ملک را به خوبی بررسی میکردید. اگر آن خانم در ملک شریک بوده باشد، در واقع فروش مال غیر اتفاق افتاده است.